Effectieve studiekeuzebegeleiding: laat leerlingen ervaringen opdoen

In de blogreeks 'Effectieve studiekeuzebegeleiding' delen wij onze ideeën over hoe je leerlingen kan aansporen aan de slag te gaan met hun studiekeuzeproces. In deze blog lees je onze zesde tip: Laat leerlingen ervaring opdoen.

Op papier versus in de realiteit

Een opleiding, vakgebied of baan kan op papier helemaal fantastisch lijken en toch kan de praktijk soms helemaal anders voelen dan verwacht. Door leerlingen ervaringen te laten opdoen, kun je ze op een leuke en nuttige manier laten toetsen of de ideeën die ze hebben over zichzelf en hun toekomst ook matchen met de realiteit. Daarnaast wekt het ervaring opdoen in de realiteit vaak motivatie op, doordat de mogelijkheden meer gaan leven en doordat leerlingen een stip op de horizon te zien krijgen, waar ze naartoe kunnen werken. Je kan leerlingen ervaring laten opdoen door hier zelf activiteiten voor te organiseren, of door leerlingen aan te sporen om gebruik te maken van de mogelijkheden die al bestaan. Hoe je dit precies doet, leggen we in deze blog uit.

Bedrijfsbezoeken, gastcolleges en projecten

Een hele leuke en waardevolle manier om leerlingen kennis te laten maken met een vakgebied is het organiseren van bedrijfsbezoeken. Ga eens langs bij een ziekenhuis, een bank, een technologiebedrijf of culturele instelling en laat een professional met passie voor zijn vak een rondleiding geven of een activiteit begeleiden en vertellen over wat diegene doet en hoe hij of zij daar gekomen is. Je kan dit natuurlijk doen in de aanloop naar de studiekeuze maar overweeg zeker ook om hier al mee te beginnen voor de profielkeuze, zodat leerlingen al in een vroeg stadium een beter beeld krijgen van welke richting bij hen past.

Nodig oud-leerlingen, studenten en experts uit het werkveld uit om te komen vertellen over hun werk en studieloopbaan. Je kan ze een presentatie laten geven gevolgd door een vragensessie, maar je kan bijvoorbeeld ook denken aan een interview à la College Tour, waarbij de leerlingen niet alleen luisteren maar ook bijdragen aan het interview door vooraf vragen voor te bereiden die ze ter plaatse zelf kunnen stellen. Daarmee stimuleer je een actieve en betrokken houding bij leerlingen en het creëert een dynamische en interactieve sfeer.

Kijken, luisteren en… doen! Door projecten te organiseren kun je leerlingen ervaring laten opdoen met werkzaamheden waarin ze geïnteresseerd zijn. Je kan ze bijvoorbeeld iets leren over ondernemen door ze een bedrijfsplan te laten opzetten of ze een project laten doen om oplossingen te bedenken voor een actueel, maatschappelijk thema. Een ander leuk project, is om leerlingen een gastcollege te laten organiseren: laat leerlingen het van a tot z regelen, daar leren ze ontzettend veel van. Een paar leerlingen bedenken het onderwerp en de gast en bereiden het inhoudelijk voor. Maak andere groepjes leerlingen verantwoordelijk voor de interne communicatie, de techniek, de productie, de aftermovie/podcast of blog en de verspreiding daarvan op social media. Zo sla je twee vliegen in één klap: leerlingen kunnen ervaren hoe ze het vinden om met deze taken bezig te zijn, met hopelijk een inspirerend resultaat.

Meelopen, netwerken en proefdraaien

Naast dat jij als begeleider dit soort projecten kan opzetten, kan je leerlingen ook zelf op onderzoek uitsturen. Als leerlingen inzicht hebben verworven in hun interesses en kwaliteiten, kunnen ze via internet heel veel informatie vinden over de opleidingen en beroepen die daarbij passen. Daarmee kunnen ze een goed beeld krijgen van de inhoud van verschillende opleidingen en bijvoorbeeld tot een top drie of vijf komen van opleidingen die interessant voor hen zijn. Een digitale verkenning kent echter zijn beperkingen; of een opleiding en vak écht past, ontdekken leerlingen meestal pas als ze ergens rondlopen en ervaren hoe het is. Stimuleer leerlingen daarom om meeloop- en proefstudeerdagen te volgen. Het helpt enorm als leerlingen beslagen ten ijs komen zodat ze voor zichzelf vast kunnen stellen waarom het ene goed voelt en het andere niet, zeker waar het dezelfde opleiding betreft bij een ander instituut. Laat leerlingen vooraf nadenken over wat ze belangrijke kenmerken vinden: wil je graag vooral zelfstandig werken of heb je juist behoefte aan begeleiding en werken in groepsverband? Loop je het liefst rond op een grote campus of voel je je fijner op een kleine school? Wat voor soort sfeer past bij jou? Vergeet niet de ervaringen achteraf gezamenlijk te bespreken, of laat leerlingen een kort verslagje schrijven over de inzichten die ze hebben opgedaan.

Voor wie nog een stapje verder wil gaan is het leuk om carrièrepaden te verkennen. Lesgeven, een huisartsenpraktijk voeren, een gebouw ontwerpen of analyses maken voor een verzekeraar: het kan in je hoofd prachtig lijken maar klopt dat beeld ook met de werkelijkheid en hoe kom je daar nou achter? Leer leerlingen hun netwerk aan te spreken door ze te vragen om in hun omgeving op zoek te gaan naar mensen met een beroep dat ze interessant vinden. Zijn die er niet in hun directe omgeving? Mooi zo, dat nodigt uit om nog wat verder te graven, grote kans dan ze via via toch bij iemand uitkomen die het beroep kan vertegenwoordigen. Een kort interview of, beter nog, een ochtend of middag met iemand meelopen, zijn dan leuke vervolgopdrachten. Lukt dat niet? Geen man overboord. Netwerken is een belangrijke vaardigheid en op dat vlak breng je leerlingen met deze oefening weer wat bij.

Een experimenterende leerling is een gemotiveerde leerling

Voor welke vorm(en) van ervaring laten opdoen je ook kiest, het gaat erom dat je leerlingen laat experimenteren. Daag hen uit om niet te blijven hangen in denken over studies en functies, maar om zo veel mogelijk te gaan uitproberen. Zo activeer je leerlingen en zorg je dat er meer zintuigen worden geprikkeld: ze kunnen voelen, ruiken, horen, proeven én zien hoe een opleiding of baan is en wat ze hiervan vinden. Benadruk dat ook een “negatieve” ervaring een helpende ervaring is: alles wat hen iets vertelt over zichzelf, een opleiding of een baan, brengt hen weer een stapje dichter bij een passende studiekeuze!